Bài văn phân tích tâm trạng của tác giả khi nhớ về Tây Bắc - Mẫu số 5

Top 5 trong Top 10 bài văn hay nhất phân tích tâm trạng của tác giả Quang Dũng khi nhớ về Tây Bắc trong Tây Tiến.

Những năm tháng chiến tranh đã lùi xa vào quá khứ, song những dấu ấn bi tráng, hào hùng mà nó để lại vẫn luôn đi cùng với thời gian. Nó ẩn mình trong những tác phẩm văn học để nhắc nhở chúng ta về một thời anh hùng nhiều chiến công mà và cũng nhiều mất mát. “Tây tiến” của Quang Dũng chính là một tác phẩm như thế. Bài thơ thể hiện tâm trạng nhiều cảm xúc của nhà thơ trong dòng chảy nỗi nhớ về Tây Tiến với một thời hào hùng trong hồi ức. Tâm trạng của ông được thể hiện vô cùng sâu sắc qua đoan thơ mở đầu:

" Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!

...

Mai Châu mùa em thơm nếp xôi".

Tây Tiến là tiểu đội được thành lập đầu năm 1947, thành phần chủ yếu là thanh niên trí thức Hà Nội. Nhiệm vụ của họ là phối hợp với bộ đội Lào bảo vệ biên giới phía Tây. Năm 1948, Tây Tiến giải thể để thành lập trung đoàn 52, Quang Dũng chuyển sang đơn vị khác. Sau khi rời đơn vị cũ chưa được bao lâu, Quang Dũng đã sáng tác bài thơ. Có lẽ vì nỗi nhớ quá sâu đậm, ngay từ những câu thơ đầu tiên, ta đã có thể cảm nhận được sự da diết:

"Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!

Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi"

Viết về Tây Tiến nhưng lại bắt đầu bằng hình ảnh sông Mã - dòng sông chảy dọc miền đất Tây Bắc, nơi người lính Tây Tiến đã gắn bó. Sông Mã giống như chứng nhân lịch sử, cùng sẻ chia và lưu giữ những kỉ niệm quý giá. Nó dường như đã trở thành dòng sông chảy nặng cảm xúc với những nỗi nhớ vơi đầy của lòng người.

Hình ảnh sông Mã đồng hiện với Tây Tiến và từ "xa rồi thể hiện nỗi nhớ của nhà thơ về thiên nhiên và con người Tây Tiến. Điệp từ "nhớ" được lặp lại đầu mỗi câu thơ kết cùng với "chơi vơi" tạo thành một kết hợp đầy ấn tượng. Nhớ "chơi vơi” diễn tả nỗi nhớ bâng khuâng, khó tả. Âm "ơi" mở, mang âm hưởng vọng dài, lan tỏa, nó bắt đầu từ câu thứ nhất rồi trải dài xuống câu thứ hai như tiếng vọng từ những vách đá của núi rừng Tây Bắc.

Nỗi nhớ len lỏi giữa bao la núi rừng và cuộn xoáy trong lòng người. Nhịp thơ như vương vấn, lan tỏa, lơ lửng trong nỗi nhớ thường trực, da diết khôn cùng. Nỗi nhớ ấy tuôn theo dòng chảy của sông Mã rồi trở nên mãnh liệt hơn qua những địa danh thân thiết: Sài Khao, Mường Lát, Pha Luông. Những địa danh xa lạ nhưng đã quá quen thuộc với tác giả, gợi sự hoang vu, xa vắng của vùng đất Tây Bắc - nơi những người lính Tây Tiến hành quân trong sương muối. Nỗi nhớ còn tái hiện cả bức tranh Tây Bắc hiểm trở, hùng vĩ, tôn vinh dung người lính Tây Tiến:

"Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm

Heo hút cồn mây súng ngửi trời

Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống

Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi"

Với nhiều thanh trắc nối tiếp, câu thơ "Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm" tái hiện đoạn đường gồ ghề, đèo dốc treo leo nhiều hiểm nguy trên đường hành quân của người chiến sĩ. Những con đường dựng trên vách núi cao đến mức tưởng như xung quanh được bao phủ bởi mây trời, gần như "súng ngửi trời". Mũi súng của người chiến sĩ được nhân hóa trở nên tinh nghịch, vừa giàu chất thơ, vừa mang lại cảm hứng lãng mạn. Song, nó chính là ý chí và quyết tâm của người chiến sĩ. Chất lính khiến họ trở nên nổi bật, tỏa sáng giữa thiên nhiên dữ dội.

Bốn câu thơ với sự thay đổi bằng - trắc linh hoạt đã tái hiện sống động những chặng đường hành quân gian khổ của người lính Tây Tiến. Tuy nhiên, nơi núi rừng hoang vu, sau những vất vả, hiểm nguy, tâm hồn con người bỗng trở nên lãng mạn như chính cảnh vật nơi đây “nhà ai Pha Luông mưa xa khơi". Vượt qua ghềnh thác, từ trên đỉnh cao nhìn xuống, cơn mưa xa khơi khiến cảnh vật mờ ảo hư hư thực thực, nhẹ nhàng gieo vào lòng người nhiều xúc cảm. Trôi theo dòng chảy của nỗi nhớ, người đọc dường như có thể cảm nhận được những khó khăn, cơ cực của người lính trong hồi ức cùng niềm vui quý giá mà họ có được.

Nỗi nhớ theo mạch cảm xúc, ùa về trong tâm trí nhà thơ sự hi sinh bi tráng của người lính trên chặng đường hành quân đầy chông gai, nguy hiểm:

"Anh bạn dãi dầu không bước nữa

Gục lên súng mũ bỏ quên đời

Chiều chiều oai linh thác gầm thét

Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người"

Chiến tranh là mất mát, là đau thương, là rất nhiều cuộc chia ly không tái ngộ. Người lính Tây Tiến dẫu kiên cường đến đâu cũng không thể chiến thắng hoàn toàn hiện thực khốc liệt. Trên hành trình ra đi bảo vệ Tổ quốc, có những ngươi đã ngã xuống. Trong niềm tiếc thương và trân trọng, Quang Dũng sử dụng cách nói giảm, nói tránh về cái chết “không bước nữa”, “gục trên súng mũ” không chỉ thể hiện sự xót xa mà còn gửi vào đó tinh thần ngạo nghễ, bình tĩnh và chủ động, thản nhiên đón nhận cái chết, xem cái chết nhẹ tựa lông hồng của người lính. Hiểm nguy nơi núi rừng cũng không làm giảm tinh thần đáng quý của những con người gan dạ, anh dũng.

Nhớ về Tây Tiến xa xôi, nhà thơ không chỉ nhớ về những hiểm nguy và khó khăn gian khổ mà còn nhớ về cuộc sống bình yên, sự ấm áp của tình người nơi đây và nghĩa tình quân dân sâu nặng:

"Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói

Mai Châu mùa em thơm nếp xôi"

Cuộc sống nơi người lính dừng chân cũng vô cùng gần gũi, quen thuộc với "cơm lên khói", "thơm nếp xôi" gợi ra cảnh gia đình ấm êm, hạnh phúc. "Mai Châu mùa em thơm nếp xôi" nhẹ nhàng mà khéo léo gợi lên tình cảm đặc biệt cho Mai Châu thắm đượm tình người, gợi yêu thương ấm áp. Nhà thơ không những nhớ thiên nhiên hùng vĩ thơ mộng, nhớ đồng đội mà còn nhớ cả tình người ấm áp nơi núi rừng Tây Bắc. Hai tiếng "mùa em" là một sáng tạo ngôn ngữ nghệ thuật độc đáo. "Mùa em" dường như đang nói về mùa thiếu nữ e ấp, duyên dáng, để thương để nhớ trong lòng người lính. Mọi khó khăn gian khổ như bị đẩy lùi, thay vào đó là niềm lạc quan và tình thơ đong đầy.

Có thể nói, với sự kết hợp khéo léo những biện pháp nghệ thuật độc đáo như sử dụng nhiều từ láy tạo hình, cách sử dụng thanh trắc, điệp từ, nhân hóa, đối lập,... đoạn thơ đã tái hiện bức tranh hồi ức những tháng năm kháng chiến hào hùng mà lắm gian khổ của thế hệ người lính trẻ Tây Tiến. Bài thơ là sự kết hợp hài hòa giữa khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn, gửi gắm nỗi nhớ da diết, mãnh liệt của nhà thơ về một thời đã qua cùng đất và người Tây Tiến.

Nỗi nhớ giống như phép màu kì diệu bao phủ cả đoạn thơ và bài thơ, tạo nên phong cách thơ Quang Dũng. Đoạn thơ vì lẽ đó đã truyền tải thành công tình cảm gắn bó của nhà thơ với mảnh đất đã cùng ông đồng cam cộng khổ, góp phần đưa Tây Tiến trở thành tác phẩm tiêu biểu của đời thơ Quang Dũng nói riêng, của văn học nước nhà nói chung. Để rồi rất nhiều năm qua đi. “Tây Tiến” vẫn luôn là tác phẩm vô cùng giá trị.