Mục đích đúng mà cách thực hiện sai chính là bạn cố gắng đến ga xe lửa thật sớm để đón máy bay. Cũng như vậy thì làm nhà thép có rất nhiều lợi ích, có vô vàn cái hay mà các tư vấn viên hay nhân viên kinh doanh vẽ ra cho chủ nhà khi quyết định lựa chọn phương án nhưng cũng có quá nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến một công trình, tổng tiền chi trả và thật không may nó lại hơi hàn lâm, mang tính chuyên môn và sẽ khá mất thời gian để tìm hiểu. Thực ra bạn chỉ cần nắm thóp được những điểm chính yếu mà thầu thi công thường hay ẩn đi không muốn bạn biết là bạn có thể yên tâm xây dựng ngôi nhà mơ ước của mình rồi. Chính vì vậy, hãy đọc ngay những tips nhỏ được liệt kê trong bài viết này để không còn là những "tay mơ", biết được những mánh khóe, những điều mờ ám có thể "mua rẻ bán đắt", những chiêu trò mập mờ rút ruột công trình đằng sau mỗi bản báo giá với những con số rẻ, hấp dẫn giật mình trên thị trường.
1 Công trình tốt phải bắt nguồn từ một thiết kế chất lượng kèm với dự toán đúng
Không phải cứ thiết kế tốt thì sẽ có công trình tốt, nhưng nếu là một công trình tốt thì chắc chắn phải bắt nguồn từ một thiết kế chất lượng. Cần phải hiểu rõ một thiết kế tốt không phải là thiết kế thừa thãi mà phải là một thiết kế đúng và đủ. Đúng là đúng với mọi yêu cầu sử dụng của chủ nhà, về việc nhu cầu quy mô mấy tầng, tương lai có nâng tầng hay không, đúng với công trình ở ven biển ( nơi có vùng gió lớn) hay ở vùng cao nguyên, miền núi (nơi hay có động đất). Tất cả những điều này đều được quy định rõ ràng và chi tiết trong các tiêu chuẩn thiết kế đã được ban hành và việc của thiết kế là phải đúng với yêu cầu của chủ nhà, đúng với điều kiện đặc thù của địa phương là cần đúng.
Tuy nhiên "đủ" lại là điều ảnh hưởng then chốt đến túi tiền của chủ nhà bởi vì việc cho thừa gấp 1,5 đến gấp 2 lần cần thiết thực chất là việc cả đơn vị thi công và thiết kế đều rất thích. Thiết kế nhà dân thích thiết kế dư để yên tâm, để bốc thuốc đỡ mất công bởi tiền không phải của họ và thiết kế cũng có thể biện hộ rằng bản thân chủ nhà đôi khi tự ý thay đổi công năng từ sân phơi sang kho chứa đồ lúc nào không biết. Phần thi công thì đương nhiên tính sắt theo kg để lấy tiền thì đương nhiên khối lượng lớn đồng nghĩa với tiền vào túi họ nhiều hơn có ai lại phản đối ? Có một số trường hợp làm nhà trọn gói thì chi phí đầu tư lại tính theo m2 thì khi đó " đủ" ở đây lại càng quan trọng khi tổng mức tiền nhận được thì không đổi nên bên nhà thầu sẽ bằng mọi giá giảm đến tối thiểu, giảm đến mức chấp nhận nhà rung một chút, ồn một chút để tiết kiệm chi phí sản xuất vận chuyển lắp đặt công trình hoặc để có được báo giá rẻ mạt vào được thi công cạnh tranh bằng mọi giá.
Có một thiết kế "đúng và đủ" còn là điều kiện phải có để bạn có được một bản báo giá dự toán chính xác cho công trình. Sẽ rất phiền phức, khi bạn chọn một báo giá có con số tổng thấp nhất với khối lượng thép chỉ khoảng 20 tấn nhưng đến khi quyết toán bạn phải trả tiền cho 25 tấn thép với lời bào chữa các cụ có câu " làm ruộng thì ra, làm nhà thì tốn" thì nghĩa là bạn đã rơi vào bẫy của đơn vị cáo già nào đó. Đừng cố gắng mặc cả khi bạn biết chính xác số lượng thép cần sử dụng cho công trình của mình bởi vì cố gắng mặc cả một vài trăm đồng trên một kg là con số quá nhỏ bé so với một hai tấn thép mà thiết kế hoặc thi công đưa vào sử dụng thừa mà bạn phải trả tiền.
Thật không may việc thiết kế thừa một chút luôn rất phổ biến với lời bào chữa rằng "chủ nhà nhiều khi thay đổi công năng không báo lại thiết kế nên dư ra một chút cho an toàn". Chính vì thế mà biết chắc chắn rằng có trong tay bản thiết kế " đúng" và cái " đủ" mà vô cùng quan trọng, nếu có thừa thì hãy đảm bảo rằng đó là chủ ý của bạn.
2 Chú ý tới các loại bu lông móng và biện pháp lắp đặt
Quá trình đặt bu lông móng
Bu lông móng là điểm chính yếu của tất cả các công trình. Mặc dù so với công trình thì những thanh sắt dài tròn ấy chỉ như " que tăm cắm củ khoai" nhưng hãy nhớ rằng chủ yếu khối lượng, nội lực của toàn bộ công trình khi chịu tải trọng đều truyền xuống móng thông qua những " que tăm" ấy.
Bu lông móng có rất nhiều hình dạng được chỉ định bởi thiết kế. Điều quan trọng nhất bạn phải kiểm chứng được là cấp độ bền của bu lông móng mang về cho công trình phải đúng với báo giá hay thiết kế chỉ định. Hiểu một cách tương đương thì cấp độ bền của bu lông móng cũng coi như là khả năng nâng tạ của mỗi người, có người nâng được 60kg, 70kg, 100kg hay như thi olympic hơn 200kg và thường thì cấp độ bền càng cao thì số lượng bu lông móng cũng giảm đi. Bạn cần phải chắc chắn bạn được dùng đúng loại có cường độ chỉ định nhưng không thể bằng cách quan sát hay tin vào các giấy tờ chất lượng hay chứng chỉ xuất xưởng do các đơn vị mang đến. Hãy báo trước cho nhà thầu và khi bu lông nhập về kho công trình, sau đó rút ngẫu nhiên lấy 2 bộ ( 1 bộ bao gồm thân bu lông, đai đệm ốc đầy đủ) và mang ra một phòng thí nghiệm bất kỳ nào đó mà bạn biết ( mà không biết cũng không sao, chỉ cần đó không phải là của nhà thầu chỉ định là được). Và việc còn lại là việc của phòng thí nghiệm trả kết quả đối chiếu với chỉ định thiết kế là được. Các thí nghiệm này còn đơn giản hơn chúng ta đi viện để xét nghiệm máu và chi phí một vài trăm ngàn bỏ ra là hoàn toàn xứng đáng bởi nếu bị tráo đổi cường độ bu lông, thì bạn có thể rút ruột từ 20.000 - 25.000 VNĐ/1kg tức là ít nhất cũng vài triệu một công trình.
Tiếp đó là việc kiểm tra công tác lắp đặt bu lông móng. Việc triển khai đặt thì có nhiều cách và nhiều biện pháp để lắp đặt như căng dây, bắn toàn đạc.v.v... Nhưng đơn giản nhất là bạn yêu cầu thiết kế cho khoảng cách từ tim bu lông này đến tim bu lông khác và bạn đo ngẫu nghiên thực tế vài vị trí, tốt nhất là hãy đo như đo hai cạnh và đo đường chéo của một hình chữ nhật. Có một bảng dung sai cho phép theo tiêu chuẩn, nhưng bạn chỉ cần hiểu đơn giản rằng mọi sai số > 5mm, đều tiềm ẩn rủi ro phải cắt, khoét thổi công trình của bạn sau này.
Còn nếu bạn không có chuyên môn, hay không có thời gian thì hãy mặc định từ đầu với nhà thầu thi công rằng bạn sẽ không nghiệm thu lắp đặt bu lông móng. Và rằng bạn sẽ không chấp nhận mọi công việc khoan cắt thổi hàn chỉnh sửa gì hết tại công trình cả, như vậy nhà thầu sẽ chủ động công việc của họ và biết rõ yêu cầu của bạn hơn.
3 Bu lông liên kết và biện pháp kiểm tra
Hướng dẫn sử dụng cờ lê lực
Tương tự như bu lông móng, bu lông liên kết cũng có cấp bền và thời điểm cũng là bạn lấy ngẫu nhiên khi đưa bu lông về nhập kho tại công trình. Số lượng lấy mẫu cho nhà dân dụng bạn thường lấy 3 tổ của các loại bu lông liên kết cột, dầm chính, dầm phụ ( mỗi tổ 3 bộ) để đem đi kiểm tra( ít hơn tiêu chuẩn quy định, nhưng với nhà dân thì quan điểm của mình như vậy là đủ) và để phần việc còn lại là việc của các phòng thí nghiệm kết luận xem đúng với bu lông chỉ định thiết kế hay không. Bu lông sử dụng cho công trình dân dụng thường là bu lông mạ kẽm để không bị xâm hại ảnh hưởng bởi môi trường và cũng bởi vì chúng không đắt hơn nhiều so với bu lông không mạ.
bu lông liên kết khi lắp dựng xong, phải được kiểm tra lực siết. Đừng bao giờ tin vào "bàn tay to khỏe" của các bác thợ vặn cật lực hay tin vào " máy siết ốc" mua ở chợ Trời đã siết căng tay để khẳng định bu lông đã được siết đủ chặt. Theo kinh nghiệm của tôi, có đến 70% công trình dân dụng, đang được trốn tránh kiểm tra lực siết vì tốn nhiều công siết ốc, máy móc thiết bị yếu hay là chủ nhà không biết. Nhưng nếu bạn biết rằng, các liên kết bu lông cũng như các khớp trên cơ thể bạn thì dù xương chắc khỏe "nhiều can xi" đến đâu mà khớp cơ yếu đuối thì cũng là một cơ thể bỏ đi thôi. Chỉ cần có dụng cụ kiểm tra thì học cách kiểm tra bằng cờ lê lực có rất nhiều hướng dẫn cụ thể trên internet mà bạn đọc có thể tham khảo và nắm được đơn giản. Vậy nên hãy kiểm tra lực siết ngẫu nhiên bằng cờ lê lực khoảng 10% tổng số bu lông được lắp đặt cho công trình và bỏ ngoài tai tất cả những lý giải " nghe có vẻ hợp lý" về việc không kiểm tra lực siết.
4 Kiểm soát vật liệu thép nguyên liệu đầu vào
Làm nhà thép, thì việc kiểm soát thép dùng cho cột, dầm đương nhiên cũng là chuyện phải làm. Nếu bạn không muốn đặt lòng tin vào nhà thầu phụ, không quá hi vọng vào các giấy chứng nhận xuất xưởng, giấy chứng nhận chất lượng mà đơn vị thi công đưa cho thì khi bắt đầu sản xuất hay xuống nhà máy sản xuất. cho cắt mẫu các loại tôn thép có chiều dày sử dụng cho công trình của mình 3-5 tổ mẫu ( lưu ý số lượng này ít hơn nhiều so với quy định tiêu chuẩn, nhưng với công trình dân dụng và quan điểm người viết thì như vậy là phù hợp kinh tế ). Chuyển về phòng thí nghiệm và để phòng thí nghiệm ra kết quả đối chiếu với chỉ định của thiết kế ( tất nhiên là phòng thí nghiệm do bạn chỉ định).
Quy cách lấy mẫu, số lượng, gia công mẫu, quy trình lấy mẫy, quy trình đánh số ký hiệu, quy trình thí nghiệm lại là một công việc tương đối là chuyên môn và dài để có thể qua một vài lời nói hết được, do đó tôi khuyên các bạn nên gọi luôn một nhân viên của phòng thí nghiệm mình tin tưởng đi để quán xuyến các công tác kỹ thuật. Chi phí cho một chuyến đi lấy mẫu, thí nghiệm là không cao đặc biệt là khi so với việc bị đổi mác thép vì điều này không những có thể chênh lệch hàng trăm triệu đồng mà còn có thể ảnh hưởng đến khả năng chịu lực và an toàn cho ngôi nhà của chính bạn.
5 Sơn kết cấu thép
Một trong những điều lo lắng mà chủ nhà luôn đặt câu hỏi là: " làm nhà thép có bị han gỉ không". Câu trả lời nằm ở lớp sơn kết cấu.
Một là: Sơn kết cấu cần phải phù hợp với môi trường sử dụng: Ví dụ như ở vùng ven biển thì có thể chuyển sang loại sơn tàu biển, ở trong các nhà máy sản xuất có nồng độ axit hay bazơ cao thì nên chuyển sang sơn epoxy hoặc sơn Polythane ( PU). Còn đối với công trình nhà thép dân dụng thì có thể chỉ cần sơn gốc alkyd là hoàn toàn đủ điều kiện sử dụng bền vững, thậm chí một số công trình bọc toàn bộ cột dầm thì có thể chỉ cần sơn chống gỉ cũng có thể chấp nhận được.
Hai là: Sơn kết cấu cần phải đủ số lớp, chiều dày được quy định rõ trong TCVN 8789:2011 và được kiểm tra bằng máy đo chiều dày sơn. Và thường thì với công trình dân dụng yêu cầu tối thiểu là sơn 3 lớp và dày hơn 80mcr.
Ba là: Trước khi sơn, kết cấu phải được đánh gỉ thật tốt để chuẩn bị bề mặt nhám giúp sơn bám dính tốt nhất. Tối thiểu hiện tại, các nhà máy sản xuất lớn đều trang bị những máy phun bi làm sạch còn nếu không thì bạn nên yêu cầu phải sử dụng bàn chải sắt để đánh thật sạch bề mặt trước khi sơn chống gỉ kết cấu.
Previous post
bài viết cùng người đăng