Trong cuộc sống của chúng ta có vô vàn những điều thú vị và bất ngờ xảy ra trên nhiều lĩnh vực và diễn ra hàng ngày mà chính chúng ta cũng không hề hay biết. Các hiện tượng tâm lý là một điều thú vị và dễ dàng bắt gặp nhất, tuy nhiên ít ai bận tâm đến những hiện tượng này và họ xem đó chỉ là một sự ngẫu nhiên hoặc hành động một cách vô thức. Ngày nay, các nghiên cứu tâm lý được tiến hành ngày càng nhiều và đa dạng hơn để tìm hiểu các cơ chế vận hành của hành vi và suy nghĩ ở con người được hoạt động như thế nào. Lĩnh vực tâm lý học vì thế cũng trở nên gần gũi hơn và được nhiều người biết đến. Sau đây, chúng ta hãy cùng khám phá top 10 hiện tượng tâm lý thú vị mà ai cũng đã từng găp ít nhất một lần trong đời sống để có thêm một góc nhìn mới về các vấn đề trong cuộc sống nhé!
6 Hiện tượng ám thị
Có một hiện tượng thú vị trong đời sống mà ta thường hay bắt gặp là việc ta bị ai ảnh hưởng lên suy nghĩ của mình một cách rất vô thức. Hiện tượng này được gọi là ám thị. Theo định nghĩa của từ điển thuật ngữ tâm lý học (GS. TS Vũ Dũng chủ biên), ám thị là quá trình tác động một cách trực tiếp hoặc gián tiếp lên tâm lý con người nhằm mục đích điều khiển họ thực hiện những yêu cầu nhất định. Ám thị được thực hiện bằng hành động và lời nói có sự tính toán kỹ lưỡng nhằm tạo sự kích thích mạnh mẽ đối với một ai đó. Một số ví dụ về hiện tượng này ta thường thấy như việc quảng cáo liên tục của nhiều nhãn hàng. Các quảng cáo này thường được lặp đi lặp lại nhằm mục đích ghi vào bộ nhớ của người xem một hình ảnh quen thuộc và lâu dài họ sẽ cảm thấy sản phẩm này có sự phổ biến và là thương hiệu đáng tin cậy nên sẽ tin dùng. Một ví dụ khác cho hiện tượng này là sự áp đặt suy nghĩ của mình lên người khác. Hiện tượng này xảy ra ở những người có hiểu biết hạn chế và họ thường dễ bị ảnh hưởng bởi một người khác có vẻ hiểu biết hơn mình. Ngày nay, ám thị được ứng dụng trong Tâm lý học thống qua việc thôi miên để trị liệu tâm lý.
7 Lược đồ nhận thức
Trong cuộc sống, khả năng nhận thức và tư duy là vô cùng quan trọng để chúng ta có thể tồn tại và phát triển. Những điều ta nhận thức về thế giới này theo thời gian sẽ tích lũy thành kinh nghiệm sống và nó được coi là lược đồ nhận thức. Nhà tâm lý học J. Piaget định nghĩa lược đồ nhận thực là đơn vị kiến thức cơ bản liên quan đến tất cả các khía cạnh của thế giới. Một đứa trẻ ba tuổi lần đầu nhìn thấy con vịt trong sân vườn, trẻ được chỉ rằng đó là con vịt. Lúc này trẻ sẽ ghi nhớ tên con vật trong đầu cùng với các đặc điểm về hình dáng, màu lông…Sau đó, trẻ lại thấy con ngỗng có kích thước to lớn hơn nhưng lại có những điều tương tự, trẻ sẽ truy xuất lại trí nhớ về con vịt và nghĩ con vật kia chính là vịt. Sự truy xuất lại hình ảnh này chính là lược đồ nhận thức được đúc kết thông qua sự học tập có từ trước đó. Lược đồ nhận thức rất quan trọng trong cuộc sống, nó giúp chúng ta tư duy nhanh hơn các vấn đề mới và nắm bắt vấn đề tốt hơn. Tuy nhiên, nếu chúng ta luôn dùng lược đồ nhận thức một cách thường xuyên mà không xem xét, học hỏi thêm chúng ta sẽ dễ mắc phải những sai lầm.
8 Dư luận xã hội
Dư luận xã hội trong tiếng Anh là “public opinion” (nghĩa là công luận) một số tên gọi khác cũng được biết đến như ý kiến công chúng, dư luận công chúng. Đây là một hiện tượng xã hội quen thuộc và được biết đến với nhiều cách hiểu khác nhau.Theo B.K. Paderin: “Dư luận xã hội là tổng thể các ý kiến, trong đó chủ yếu là các ý kiến thể hiện sự phán xét đánh giá, sự nhận định (bằng lời hoặc không bằng lời), phản ánh ý nghĩa của các thực tế, quá trình, hiện tượng, sự kiện đối với các tập thể, giai cấp, xã hội nói chung và thái độ công khai hoặc che đậy của các nhóm xã hội lớn nhỏ đối với các vấn đề của cuộc sống xã hội có động chạm đến các lợi ích chung của họ”. Về đặc điểm thì dư luận xã hội mang tính chất công chúng vì dư luận xã hội là tổng hợp các ý kiến đánh giá, phán xét của các thành viên trong xã hội hay trong một nhóm. Bên cạnh đó, dư luận xã hội có quan hệ chặt chẽ với lợi ích của cá nhân và của nhóm. Những điều tạo nên dư luận xã hội phần lớn đều là những vấn đề có sự ảnh hưởng nhất định đến quyền lợi của các cá nhân hay của nhóm. Chính vì lẽ đó mà hầu hết mọi người đều để tâm xem xét, đánh giá và bình bàn.
9 Lây lan cảm xúc
Cảm xúc là những cảm nhận của chúng ta về một vấn đề nào đó trong cuộc sống, những cảm xúc này có thể bao gồm cảm xúc vui mừng, hạnh phúc, hân hoan và những cảm xúc đau buồn, tức giận, khó chịu. Dù là cảm xúc như thế nào thì khi chúng ta hòa vào tập thể chúng ta đều sẽ bị ảnh hưởng bỏi cảm xúc của những người xung quanh mình. James Fowler, một giáo sư di truyền học và khoa học chính trị tại Đại học California San Diego, người đã có nhiều nghiên cứu về sự lây lan các cảm xúc và thói quen xã hội đã nhận thấy rằng những thói quen và cảm xúc như ăn uống, hút thuốc, cô đơn và thậm chí là cả sự hào phóng đều có khả năng lây lan trong một nhóm bạn bè. Đối với phụ nữ, nỗi buồn là cảm giác dễ lây nhiễm nhất theo một nghiên cứu trên diện rộng của các nhà khoa học tại đại học Chicago, San Diego và Harvard, Mỹ. Không những vậy, họ còn phát hiện ra rằng cảm xúc dễ lây lan và có tốc độ lây lan nhanh hơn ở giới trẻ và phụ nữ vì những đối tượng này nhạy cảm hơn, giỏi hơn nam giới về khả năng “đọc cảm xúc người khác”. Có một thực tế là trong môi trường học tập và làm việc, sự lây lan cảm xúc rất dễ dang được nhận biết. Những người càng có uy tín, địa vị và tiếng nói trong tập thể sẽ có sự ảnh hưởng cảm xúc của bản thân lên những thành viên của nhóm. Chính vì vậy đôi khi sự khó chịu, ngột ngạt của chúng ta đôi khi không xuất phát từ cảm nhận của chính mình mà lại đến từ sự lây lan cảm xúc của người khác.
10 Hiện tượng lời tiên tri tự hoàn thành
Đây là một tượng khá phổ biến và thú vị mà chúng ta cũng thường gặp. Lời tiên tri tự hoàn thành. Lời tiên tri tự hoàn thành ban đầu là một định nghĩa sai về hoàn cảnh lúc đầu, sau đó những hành động mới làm cho quan niệm sai ban đầu ấy trở nên đúng. Sự hợp lệ bề ngoài này của lời tiên tri tự hoàn thành bao hàm nhiều sai lầm. Người tiên đoán sẽ dựa vào thực tế đã diễn ra ấy để làm bằng chứng cho việc mình đã tiên đoán đúng ở lúc đầu (Merton, 1948). Một ví dụ thường thấy cho hiện tượng này là việc chúng ta phắn xét một ai đó trong lần gặp ban đầu. Thông thường, chúng ta thường có suy nghĩ, những người ngôi một mình và tách biệt khỏi nhóm sẽ thường trầm tính, ít nói và khó bắt chuyện, khó gần. Vì suy nghĩ đó mà chúng ta sẽ tránh né những người này, ít giao tiếp với họ. Một thời gian dài như thế ta nhận ra đúng là họ như những gì mình nghĩ và cho rằng tiên đoán ban đầu là chính xác. Tuy nhiên việc người đó có thật sự khó gần hay không không được xác thực chắc chắn mà chỉ dựa vào quan điểm cá nhân của ta mà thôi.
